کوبیسم در ادبیات | معرفی مکتب کبوسیم و اقتباس ادبی آن

کوبیسم تنها در زمینه نقاشی و هنرهای تجسمی وارد نشد، بلکه در سال‌های بعد نویسندگان و شعرا هم از مفاهیم آن استفاده کردند. کوبیسمی که پیکاسو معرفی می‌کند هنر ابسترکت و انتزاع است می‌کوشد که بینش خود را از جهان اطراف به ترکیب اشکال پایه هندسی درآورد. کوبیست‌هایی چون پیکاسو، براک و درن می‌خواهند در نقش هر منظره فراتر از آن چه به چشم دیده می‌شود قسمت‌های پنهان و نامرئی را نیز نشان دهند و تمام مرزها و عناصر اصلی هر چیزی را در آن واحد به تصویر کشند به بیان دیگر کوبیست‌ها نقاشی را کاملا از حقیق واقع دور دانسته و آن‌چه را که از یک تابلو کوبیستی می‌بینیم هرگز در دنیای واقعی نمیبینیم. پس از این مقدمه بر کوبیسم که مکتبی است شکل گرفته در نقاشی با الهام بخشی آن بر ادبیان ادامه می‌دهیم:

یکی از طرفداران جدی نقاشی کوبیسم، گیم آپولینر شاعر بود که کتابی نیز تحت عنوان «نقاشان کوبیست» به رشته تحریر درآورده است. آپولینر که البته به گونه‌ای تحت تاثیر تمامی مکاتب همزمان با خود بوده است (پیش از کوبیسم به سمبولیسم علاقه نشان داده و بعد از آن به فوتوریسم) و همواره با ولع عجیبی به همه مکاتب پیشرو می‌پیوسته و از ایشان متاثر می‌شده است و طرح جدیدی بر آنها میریخته و اصول تازه‌ای وضع می‌کرده و با استفاده از چهارچوب‌های آن‌ها و بهر‌ه‌مندی از نبوغ شعری خود راه‌های جدیدی برای سرودن اشعار ارائه می‌کرده است. وی در سال ۱۹۱۰ به این فکر افتاد که شاعر نیز مانند نقاش کوبیست به جای نشان دادن یک جنبه از هر چیز بهتر است تمام جهات آن‌را نشارن دهد. بدین معنی که اجزاء اشیاء خارجی را ابسترکت (منتزع و مجرد) کند و اگر نتواند، دستکم ترتیب و تنظیمی را که عادت ذهن به درک و بینش اشیاء تحمیل کرده است به هم بریزد و سپس آن اجزاء را از نو کنار هم گذاشته و چیدمانی نوین از روابط منطقی معمول بین آنها ارائه نماید. این رویکرد تا جایی پیش می‌رود که مکتب سوررئالیسم بعدها شکل می‌گیرد و گفته شده است که اصطلاح «سوررئال» را نیز آپولینر ابداع کرده است.

در این گونه از شعر ابتکار عمل به دست الفاظ است و صور ذهنی بدون پیوندی منطقی از خاطر رفته و لذا برای مثال احتیاجی به نقطه گذاری وجود ندارد. به همین دلیل می‌توان گفت که فرم در شعر کوبیستی علاوه بر ابعاد رایج به گونه‌ای شکل هم دارد (برای مثال شعر زیر از آپولنیر):

شعر کوبیستی

با مرگ آپولنیر کوبیسم ادبی اعتبار خود را از دست داد و راه‌های تازه‌ای که او آغاز کرده بود مورد تقلید و پیروی شاعران آینده قرار گرفته و در نهایت و در مهم‌ترین نمونه به مکتب سوررئالیسم منجر شد که در مقالات بعدی به آن‌ها خواهم پرداخت.